Kalsiyum ve d vitamini nasıl bir ilişki içindedir?

Kalsiyum ve D vitamini, vücudumuzda özellikle kemik sağlığı başta olmak üzere birçok hayati fonksiyonda birbirini tamamlayan, simbiyotik bir ilişki içinde çalışan iki temel besin ögesidir. Bu ilişki, bir anahtar ve kilidin uyumu gibi düşünülebilir: Kalsiyum gerekli yapı taşı iken, D vitamini bu yapı taşının doğru yer ve zamanda kullanılmasını sağlayan anahtardır.

Kalsiyum, vücudumuzda en bol bulunan mineraldir ve temel işlevleri şunlardır:

• Güçlü kemik ve dişlerin yapılanması ve sürdürülmesi.
• Kas kasılmalarının düzenlenmesi.
• Sinir sinyallerinin iletilmesi.
• Kanın pıhtılaşma süreçlerine destek olunması.

Vücut, kandaki kalsiyum seviyesini dar bir aralıkta sabit tutmaya çalışır. Bu seviye düştüğünde, eğer yeterli kalsiyum alınmıyorsa, vücut bunu kemiklerden çekerek telafi etmeye çalışır. Bu uzun vadede kemiklerin zayıflamasına (osteoporoz) yol açabilir.

D vitamini, yağda çözünen bir vitamin olup aslında bir hormon gibi çalışır. Başlıca görevleri:

• Bağırsaklardan kalsiyum emilimini sağlamak ve düzenlemek.
• Böbreklerden kalsiyumun geri emilimini artırmak, kaybını azaltmak.
• Kemik yapımı ve yıkımı süreçlerini düzenlemek.

Bu ilişkinin kalbinde, D vitamininin kalsiyumun vücutta etkili bir şekilde kullanılabilmesi için olmazsa olmaz bir rol oynaması yatar.

• Emilimdeki Anahtar Rol: Yeterli D vitamini olmadan, bağırsaklarınız ne kadar çok kalsiyum tüketirseniz tüketin, bu kalsiyumun yalnızca yaklaşık %10-15'ini emebilir. Yeterli D vitamini seviyeleri ile bu emilim oranı %30-40'a ve daha üzerine çıkabilir. D vitamini, bağırsak hücrelerinde kalsiyumun taşınmasını sağlayan özel proteinlerin (kalsiyum bağlayıcı protein) üretimini tetikler.
• Kemik Mineralizasyonu: Kana emilen kalsiyumun kemiklere yerleştirilerek kemik dokusunun güçlendirilmesi (mineralizasyon) süreci için de D vitamini gereklidir. D vitamini, kemik yapımından sorumlu hücreleri (osteoblastlar) destekler.
• Homeostazın Korunması: D vitamini, paratiroid hormonu (PTH) ile birlikte çalışarak kandaki kalsiyum seviyesini dengede tutar. Kalsiyum düştüğünde PTH artar, bu da D vitaminini aktifleştirir. Aktif D vitamini bağırsaklardan emilimi, böbreklerden geri emilimi artırır ve gerekirse kemikten kalsiyum salınımını uyararak kan seviyelerini normale döndürmeye çalışır.

Bu ikiliyi yeterli miktarda almak için:

• Kalsiyum Kaynakları: Süt, yoğurt, peynir, koyu yeşil yapraklı sebzeler (brokoli, lahana), badem, sardalya ve kalsiyumla zenginleştirilmiş tahıllar/toplanmış içecekler.
• D Vitamini Kaynakları: En iyi kaynakgüneş ışığıdır. Cildimiz güneş ışığına maruz kaldığında D vitamini sentezler. Besinlerden ise yağlı balıklar (somon, uskumru), yumurta sarısı, karaciğer ve D vitamini ile zenginleştirilmiş süt/yoğurt tüketilebilir. Özellikle kış aylarında, kapalı giyinenlerde veya yaşlı bireylerde takviye gerekebilir (Doktor kontrolünde).

Kalsiyum ve D vitamini, birbirlerinin etkinliğini maksimuma çıkarmak için el ele çalışan sinerjik bir ekiptir. Sağlıklı ve güçlü bir iskelet sistemi için sadece birini değil, her ikisini de yeterli seviyelerde almak esastır. Birinin eksikliği, diğerinin vücuttaki işlevselliğini büyük ölçüde sınırlandırır.